ޖުމްހޫރިއްޔާ އޭގެ ވައުދު ފުއްދައިފި ހެއްޔެވެ؟

1968 ވަނަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރު މަހުގެ 11 ވަނަ ދުވަހަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ ތާރީޚުގައި އެންމެ މުހިންމު އެއް ފިޔަވަޅު އެޅުނު ދުވަހެވެ. އެއީ ރަސްކަން ނިމި ޖުމްހޫރިއްޔާ ޤާއިމުކުރެވުނު ދުވަހެވެ. އެއީ ހަމައެކަނި ވެރިކަން ބަދަލުވުމެއް ނޫނެވެ؛ އެއީ ހަމަހަމަކަމާއި، އިންސާފާއި، ރައްޔިތުންގެ ސިޔާދަތުގެ މަތީގައި ބިނާކުރެވުނު އާ ޒަމާނެއްގެ ފެށުމެވެ.

ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ބާނީން ދެކެވަޑައިގަތް ހުވަފެނަކީ އެއްވެސް ރައްޔިތަކު އަނެއް ރައްޔިތެއްގެ މަތީގައި ނުވާނެ، އަދި ޢާންމު ޚިދުމަތަކީ ރައްޔިތުންނަށް ޚިދުމަތްކުރުން ކަމުގައިވާ، އަދި ބާރު ހުރިހާ ރައްޔިތުންގެ ވިންދުގެ ތެރޭގައި ހުންނަ ޤައުމެކެވެ.

ފަންސާސް ހަތް އަހަރު ފަހުން، އެ ހުވަފެން ދަނީ ދުރުވަމުންނެވެ. ދިވެހިރާއްޖެއިން އަނެއް ޖުމްހޫރީ ދުވަސް ފާހަގަކުރާއިރު، މި ސުވާލު ނުކޮށް ނުހުރެވެއެވެ: ޖުމްހޫރިއްޔާ އޭގެ ވައުދު ފުއްދައިފި ހެއްޔެވެ؟

ފަނޑުވެގެންދިޔަ ވައުދު

ޖުމްހޫރިއްޔާ ޤާއިމުވީ ޚާއްޞަ އިމްތިޔާޒުތައް ނިމުމަކަށް ގެނައުމަށެވެ. ނަމަވެސް ޙަޤީޤަތުގައި، ޚާއްޞަ އިމްތިޔާޒުތައް ދަނީ އާ ނަންނަމުގައި ފުޅާވަމުންނެވެ. 1968 ގައި ރަސްކަމެއްގެ ގޮތުގައި ނިމުމަކަށް ގެނެވުނު ނިޒާމު، މި ދިގު މުއްދަތުގެ ތެރޭގައި، ސިޔާސީ އިލީޓުންގެ ޖުމްހޫރިއްޔާއަކަށް ވަނީ ބަދަލުވެފައެވެ.

މިއަދު، ގިނަ ސަރުކާރުގެ މުއައްސަސާތައް ހިންގަނީ އެތަންތަން ޤާއިމުވެފައިވަނީ ރައްޔިތުން ރައްކާތެރިކުރުމަކަށް ނޫނެވެ. އޭގެބަދަލުގައި ބާރުގަދަ ފަރާތްތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށް ކަމަށް ހީވާ ގޮތަށެވެ. ކޮރަޕްޝަންގެ މައްސަލަތައް ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް ފެންމަތިވަމުންދާއިރު، ސިޔާސީ މަޞްލަޙަތުތައް ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތަކާއި މިނިސްޓްރީތަކަށް ވަދެފައިވާ މިންވަރު ހާމަވެއެވެ. ފެނަކައިގެ ޕްރޮކިއުމަންޓް މައްސަލަތަކުން ފެށިގެން އަގުބޮޑުކޮށް ހަވާލުކުރާ މަޝްރޫޢުތަކާ ހަމައަށް، ޢާންމު ވާޖިބާއި އަމިއްލަ ފައިދާ ހޯދުމާ ދެމެދުގައިވާ ރޮނގު ދަނީ ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް ހަނިވަމުންނެވެ.

މިލިއަނުން ޢަދަދުކުރާ ކޮންޓްރެކްޓްތައް ދެފުއްފެންނަ އުސޫލެއް ނެތި ދޫކުރާތަން، ޤާބިލުކަން ނެތް ސިޔާސީ މީހުން މަތީ މަޤާމުތަކުގައި ތިބޭތަން، އަދި ޖަވާބުދާރީވުމެއް ނެތި ރައްޔިތުންގެ ފައިސާ ގެއްލޭތަން ރައްޔިތުން ދަނީ ހިތްހަމަނުޖެހުމާއެކު ބަލަމުންނެވެ. އިންސާފާއި ހަމަހަމަކަމުގެ ވައުދުވި ޖުމްހޫރިއްޔާއިން މިއަދު ގިނަ ފަހަރަށް ފޯރުކޮށްދެނީ ވަކިބަޔަކަށް ފައިދާ ހޯދައިދިނުމާއި މަކަރެވެ.

ފުރުޞަތު ނެތް ތަޢުލީމު

ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ބާނީންގެ ޖީލު ދެކެވަޑައިގަތީ ތަޢުލީމަކީ އިންސާފުވެރި އަދި ތަރައްޤީވެފައިވާ ޖުމްހޫރިއްޔާއެއްގެ ބިންގާ ކަމުގައެވެ. އެބޭފުޅުން ސްކޫލްތައް ބިނާކުރައްވައި، ލިޔަންކިޔަން ދަތުމުގެ ފުރުޞަތު ފުޅާކުރައްވައި، އަދި ޒުވާނުންނަށް އެއްދުވަހަކުން ޤައުމު ހިންގުމަށްޓަކައި ކިޔެވުމަށް ބާރުއެޅުއްވިއެވެ.

ނަމަވެސް މިއަދު، އެ ޒުވާނުންގެ ތެރެއިން ގިނަ ބަޔަކު މަތީ ތަޢުލީމު ޙާޞިލުކޮށްފައިވާ، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ބަސްތަކަށް ފަރިތަ، އަދި ޓެކްނޮލޮޖީގައި ހުނަރުވެރިން ތިބީ ވަޒީފާ ނުލިބި ނުވަތަ ޤާބިލުކަމާ ނުގުޅޭ ވަޒީފާތަކުގައެވެ. ސިޔާސީ ގުޅުންތައް ހުރި ފަރާތްތައް ޤާބިލުކަމެއް ނެތި އަވަހަށް މަތީ މަޤާމުތަކަށް ދަނީ އަންނަމުންނެވެ.

މިކަމުގެ ސަބަބުން އުއްމީދު ގެއްލުމުގެ އިޙްސާސް ދަނީ އިތުރުވަމުންނެވެ. މަޤާމުތައް ނިންމަނީ ހުނަރަށް ބަލައިގެންނެއް ނޫނެވެ. ގުޅުން އޮތީ ކާކާތޯ އާއި ތާއިދުކުރަނީ ކޮން ޕާޓީއަކަށްތޯ ބަލައިގެން ކަމަށްވާނަމަ، ބުރަކޮށް ކިޔެވުމުގެ ބޭނުމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ ޔުނިވަރސިޓީ ޑިގްރީއަށްވުރެ ސިޔާސީ ގުޅުމަށް ބަރުދަން ބޮޑުނަމަ، ހުޅުވާލެވިފައިވާ ވަޒީފާތަކަށް ކުރިމަތިލުމުގެ ބޭނުމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟

ޖުމްހޫރިއްޔާއަކުން ތަމްސީލުކުރަންޖެހޭ ގޮތަކީ މިއެއް ނޫނެވެ. ޖުމްހޫރިއްޔާގެ މަޤްޞަދަކީ ކޮންމެ ދިވެއްސަކަށްވެސް، އެމީހެއްގެ އަޞްލު ކޮންމެ ގޮތަކަށްވިޔަސް، މަސައްކަތާއި އަމާނާތްތެރިކަމުގެ ތެރެއިން ކާމިޔާބީއަށް ވާސިލުވުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބުން ކަށަވަރުކުރުމެވެ.

އިތުރުވަމުންދާ ދަރަނި އަދި ބިރުވެރި މުސްތަޤްބަލު

އިޤްތިޞާދީ ގޮތުން ދިވެހިރާއްޖެ އޮތީ ނާޒުކު ހާލަތެއްގައެވެ. ޢާންމު ދަރަނި ވަނީ އެންމެ ދިހަ އަހަރު ކުރިންވެސް ހީވެސް ނުކުރާނެ މިންވަރަކަށް ބޮޑުވެފައެވެ. ސަރުކާރުން ދަރަނި ނަގަނީ ހަމައެކަނި ތަރައްޤީގެ މަޝްރޫޢުތަކަށް އިންވެސްޓްކުރުމަށް ނޫނެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް ހިންގުމުގެ ޚަރަދުތައް ހަމަޖެއްސުމަށްވެސް ދަރަނި ނަގައެވެ. މިއީ އަންނަން އޮތް ޖީލުތަކަށް ބުރައެއް އުފުލާނެ ނުރައްކާތެރި ދައުރެކެވެ. އެކި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ކްރެޑިޓް ރޭޓިންގ އެޖެންސީތައް ކަމަށްވާ މޫޑީސް އާއި ފިޗް ފަދަ އެޖެންސީތަކުން ވަނީ ތަކުރާރުކޮށް އިންޒާރު ދީފައެވެ.

އިތުރަށް މިހާރު ނަގާފައިވާ ދަރަނިތައް ހަމަޖެހިފައިވާ އުސޫލެއްގެ ދަށުން ނުހުއްޓުވައިފިނަމަ، ދިވެހިރާއްޖެއަށް މާލީ ގޮތުން އަނދަވަޅަކަށް ވެއްޓުމުގެ ނުރައްކާ އެބައޮތެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އަލަށް ދަރަނި ނެގުމާއި ބޮޑެތި މަޝްރޫޢުތައް ކުރިއަށްދާކަން ފެނެއެވެ. އޭގެތެރެއިން ގިނަ މަޝްރޫޢުތައް އިޢުލާނުކުރަނީ ސިޔާސީ ކުލަވަރެއްގައި ނަމަވެސް އެކަށީގެންވާ ރޭވުމެއް ނެތިއެވެ.

ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތައް، ރައްޔިތުންނަށް ޚިދުމަތް ދިނުމަށް އުފައްދާފައިވީ ނަމަވެސް، މިހާރު ވަނީ ސިޔާސީ ވަސީލަތްތަކަކަށް ބަދަލުވެފައެވެ. އެއީ ސިޔާސީ ތާއީދުކުރާ ފަރާތްތަކަށް ވަޒީފާ ދިނުމާއި، ބޮޑެތި ގެއްލުންތަކާއެކު މަސައްކަތްކުރާ ތަންތަނަށެވެ. މި ކުންފުނިތަކުގެ ތެރެއިން ގިނަ ކުންފުނިތައް ދެމިހުރެވޭނީ ހަމައެކަނި ސަރުކާރުގެ ބެއިލްއައުޓްތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. އެއީ ދިރިއުޅުމުގެ ދަތިކަމުގައި ތިބި ޓެކްސް ދައްކާ ރައްޔިތުންގެ ފައިސާއެވެ.

ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ތަރައްޤީގެ ހުވަފެން މިހާރު ވަނީ ދަރަނިވެރިކަމުގެ ދައުރަކަށް ބަދަލުވެފައެވެ. ކޮންމެ އައު ސަރުކާރަކުން ވެސް ކުރީ ސަރުކާރަށް އިނގިލި ދިއްކުރެއެވެ. ނަމަވެސް މި ބޭކާރުކަން ހުއްޓުވުމަށް އެއްވެސް ފަރާތަކުން ބޭނުންވާ ކަމަކަށް ނުފެނެއެވެ.

ވިސްނުމެއް ނެތް ބާރު

ޙަޤީޤީ ޖުމްހޫރިއްޔާއެއް ބިނާވެފައި އޮންނަންވާނީ ވިސްނުމާއި ޙިކުމަތުގެ މައްޗަށެވެ. ނަމަވެސް، މިއަދު ޤައުމީ ސިޔާސަތުތައް ބައްޓަންވަމުންދަނީ އަވަސް އަރުވާލައިގެން، މަޝްވަރާއެއް ނުކޮށް އަދި ދުރު ރާސްތާގެ ވިސްނުމެއް ނެތި، ކަންކަމަށް ރައްދުދިނުމުގެ ގޮތުގައެވެ.

ޕްރޮޖެކްޓްތައް ރޭއާއި ދުވާލުގެ ތެރޭގައި އިޢުލާނުކުރެވެއެވެ. އާ މިނިސްޓްރީތައް އުފައްދައި، ސިޔާސަތުތައް ކުއްލިއަކަށް ބަދަލުކުރެވެއެވެ. ޙުކުމްކުރުމަކީ ކުޅިވަރެއްގެ ގޮތުގައި ހީވާފަދައެވެ. މިފަދަ ސްޓްރެޓެޖިކް މިސްރާބެއް ނެތްކަން ފާޅުކަން ބޮޑުގޮތެއްގައި ކޮންމެ ދާއިރާއަކުންވެސް ފެނެއެވެ: ހައުސިންގ، ތިމާވެށި، ދަތުރުފަތުރު، ޞިއްޙަތު އަދި ތަޢުލީމެވެ.

މިސާލަކަށް ހައުސިންގ ދާއިރާއަށް ބަލާލަމާ ހިނގާށެވެ. މިއީ ދިވެހި ޒުވާނުން އެންމެ ބޮޑަށް ކަންބޮޑުވާ އެއް ކަމެވެ. ބިލިއަނުން ޚަރަދުކޮށްފައިވީ ނަމަވެސް، ގިނަ ޢާއިލާތަކަށް އަދިވެސް ގެދޮރު ލިބޭނެ މަގެއް ނެތެވެ. ހަމަ އެފަދައިން، ރަށްރަށަށް ބާރުދިނުމުގެ ގޮތުގައި ވައުދުވެފައިވާ ލާމަރުކަޒީކުރުން، އަދިވެސް އޮތީ ނުނިމި އަދި އެއްގޮތް ނޫން ޙާލަތެއްގައެވެ.

ލީޑަރުން ތަރައްޤީގެ ވާހަކަ ދައްކަވައެވެ، ނަމަވެސް ގިނަ ރައްޔިތުންނަށް އިޙްސާސްވަނީ ދިރިއުޅުމުގެ ޚަރަދު ބޮޑުވުމާއި އުންމީދު ކުޑަވުމުގެ ދެމެދުގައި ހައްޔަރުވެ، އެއްތަނެއްގައި ދުވަމުންދާ ކަމަށެވެ.

ކޮރަޕްޝަން: ހިމޭން ރަސްގެފާނު

މިއަދު ދިވެހިރާއްޖޭގައި ޙަޤީޤީ އެއް ވެރިއަކު ހުރިނަމަ، އެއީ ކޮރަޕްޝަނެވެ. އެއީ ނިންމުންތައް ކޮންޓްރޯލްކޮށް، އިންތިޚާބުތަކަށް ނުފޫޒު ފޯރުވައި، ކޯޓުތަކުން ކުރަންވީ ހުކުމް ކަނޑައަޅައި، ވަޒީފާތަކަށް މީހުން ހޮވައި، ޕްރޮޖެކްޓްތައް ދޭންވީ ކުންފުނިތައް ވެސް ކަނޑައަޅަނީ ކޮރަޕްޝަނެވެ.

މިއަދު، އެއީ އެއްކޮށް އާދަޔާ ޚިލާފު ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއީ މީހުން ކުށްވެރިކުރުމުގެ ބަދަލުގައި އުންމީދުކުރާ ކަމެކެވެ. ސަރުކާރުގެ ބިމުގެ މުޢާމަލާތްތަކުން ފެށިގެގެން ދައުލަތުގެ ކުންފުނިތަކުގެ ޕްރޮކިއުމަންޓްތަކާ ހަމައަށް، ކޮރަޕްޝަން ވަނީ ވެރިކަމުގެ ނާރުތަކުގެ ތެރެއަށް ވަދެފައެވެ. ހިޔާނާތްތައް ހާމަވިޔަސް، ޖަވާބުދާރީވުމެއް ނާދެއެވެ. ތަޙްޤީޤުތައް ލަސްކުރެވެއެވެ، ރިޕޯޓްތައް ވަންހަނާކުރެވެއެވެ، އަދި ޒިންމާދާރު ފަރާތްތަކަށް ގިނަ ފަހަރަށް އެހެން މަޤާމުތައް ދީގެން އިނާމު ދެވެއެވެ.

ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން، ރައްޔިތުން ވަނީ ނާއުންމީދުވެފައެވެ. އެމީހުންނަށް އިތުބާރެއް ނެތެވެ. ރައްޔިތުންނަށް އަޑުއުފުލުމުގެ ފުރުޞަތު ދިނުމަށް އުފެއްދި ޖުމްހޫރިއްޔާ މިހާރު ގިނަ ފަހަރަށް އެމީހުންގެ އަޑު ކަނޑުވާލަނީ ބިއުރޯކްރަސީއާއި ބާރުގެ ކުޅިގަނޑުތަކުންނެވެ.

ޖުމްހޫރިއްޔާ ބިނާކުރި ރޫޙު

ހުރިހާ ކަމަކާ އެކުވެސް، ދިވެހި ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ވާހަކައަކީ ނާކާމިޔާބީގެ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެއީ ނުނިމި ހުރި ޤާބިލުކަމުގެ ވާހަކައެކެވެ. އެ ޖުމްހޫރިއްޔާ ބިނާކުރި ޖީލު އެކަން ކުރީ މާ ބޮޑަށް ދަތި ޙާލަތްތަކެއްގެ ތެރޭގައެވެ. މަދު ވަސީލަތްތަކެއް، ކުޑަ ބަޖެޓްތަކެއް، އަދި ބޮޑު ނޭނގުމެއްގެ ތެރޭގައެވެ. ނަމަވެސް އެމީހުން ހިތްވަރުކުރީ ޢަދުލުވެރިކަމާއި ޢިލްމުގެ އަލީގައި ހިންގާ ޤައުމެއްގެ ތަޞައްވުރު ކުރާށެވެ. އެމީހުން އިތުބާރުކުރީ މަޤާމަށް ވުރެ ޚިދުމަތަށެވެ. އެމީހުން ލީޑަރޝިޕް ދެކެނީ އިނާމެއްގެ ގޮތުގައެއް ނޫނެވެ. ވާޖިބެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ޖުމްހޫރިއްޔާގެ ވައުދު ފުއްދުމަށްޓަކައި އަލުން ދިރުވަންޖެހޭ ރޫޙަކީ އެއީއެވެ.

ޙައްލުތަކަކީ ސިއްރުތަކެއް ނޫނެވެ.

ޙަޤީޤީ ޖުމްހޫރިއްޔާއެއް ހިންގަންވާނީ ވިސްނުމާއި ޙިކުމަތްތެރިކަމާއެކުގައެވެ. ނަމަވެސް، މިއަދު ޤައުމީ ސިޔާސަތުތައް ބައްޓަންވަމުންދާ ގޮތް ހީވަނީ ރިއެކްޓިވްކޮށް އަވަސް އަރުވާލައިގެން، މަޝްވަރާއެއް ނެތި އަދި ދުރު ރާސްތާ ވިސްނުމެއް ނެތި ހަދާ ތަކެތިހެންނެވެ.

ހަނގުރާމަކުރަން ޖެހޭ ވަޢުދެއް

ޖުމްހޫރިއްޔާ އުފަންވީ އުންމީދެއްގެ ތެރެއިންނެވެ. ކޮންމެ ދިވެއްސަކަށް ވެސް އިންޞާފުވެރި ފުރުޞަތެއް، ޢިއްޒަތްތެރި ދިރިއުޅުމެއް، އަދި ޤައުމުގެ މުސްތަޤްބަލު ބައްޓަންކުރުމުގައި އަޑުއިއްވުމުގެ ޙައްޤު ލިބިގެންވާ ކަމުގެ ޔަޤީންކަމެވެ. އެ ޔަޤީންކަން އަދިވެސް ގިނަ ބައެއްގެ ހިތްތަކުގައި ދިރި އެބައޮތެވެ.

އެއީ މުސާރަ ކުޑަ ނަމަވެސް ކުދިންނަށް ތަޢުލީމު ދިނުމަށް ދެމިހުރި މުދައްރިސުގެ ހިތުގައެވެ؛ އުންމީދު ކަނޑާނުލާ ޒުވާން ގްރެޖުއޭޓުގެ ހިތުގައެވެ؛ އަދި އަދިވެސް ޢާންމު ޚިދުމަތަށް އިތުބާރުކުރާ އިޚްލާޞްތެރި ސިވިލް ސަރވަންޓުގެ ހިތުގައެވެ. ޤައުމެއްގެ ހުވަފެން ދެކޭ ކޮންމެ ރައްޔިތެއްގެ ހިތުގައި މި ވައުދު އެބައޮތެވެ.

މި ޖުމްހޫރީ ދުވަހު، އަޅުގަނޑުމެން ހުރިހާ އެންމެން ވެސް ކުރަންޖެހޭ ސުވާލަކީ، ހަމައެކަނި ޖުމްހޫރިއްޔާ އޭގެ ވައުދު ފުއްދައިފިތޯ؟ މި ސުވާލެއް ނޫނެވެ. އެކަމަކު އެ ވައުދު ފުއްދުމަށްޓަކައި އަޅުގަނޑުމެންނަށް ކުރެވޭނީ ކޮން ކަމެއްތޯ؟

ސަބަބަކީ ޖުމްހޫރިއްޔާއަކީ ހަނދާންކުރަންޖެހޭ ދުވަސްވީ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. އެއީ ފުރިހަމަކުރަންޖެހޭ ދިރޭ މަޝްރޫޢެކެވެ. އަދި އެ ދަތުރު ފެށެނީ ސަރުކާރުގެ އޮފީސްތަކުން ނޫނެވެ. ރައްޔިތުންގެ ހިތްތަކުންނެވެ.